Kortstondige komeet

NL. Bolkestein noemt Wilders een 'kortstondige komeet'

Frits Bolkestein (bron: DDS)

17 februari 2011: Frits Bolkestein geeft in het interview met De Dagelijkse Standaard (DDS), zoals we dat overigens ook meestal van hem gewend zijn, blijk van een heldere visie over de integratieproblematiek. Volgens Bolkestein loopt Nederland in vergelijking met andere landen voorop in het integratiedebat. Mede door de volksaard, onze nuchterheid, zijn we volgens hem het debat hieromtrent al vroegtijdig aangegaan. Over Wilders heeft hij de opvatting geuit dat hij hem niet ziet uitgroeien tot een groot historisch figuur maar meer als een 'kortstondige komeet'.

Inleidend commentaar.

De analyses die Bolkestein in het interview ventileerde waren plausibel en getuigden van visie. Een aanvullend commentaar hierop vond ik echter wel op zijn plaats, vandaar de bijdrage in deze blog. Het vormde tevens een aanleiding om het fenomeen Wilders eens bij de 'kop' te pakken. Wat enkel en alleen een uitspraak van Bolkestein allemaal niet teweeg kan brengen als ik de lengte van de verhandeling in ogenschouw neem. Aanstootgevend was de uitlating van Bolkestein niet, maar kennelijk wel voldoende inspirerend.
Frits Bolkestein zelf heeft ooit als eerste geprobeerd het integratiedebat aan te zwengelen of op zijn minst bespreekbaar te maken. Daarvoor valt hij zeker te prijzen. Zijn initiatief daartoe kwam wellicht iets te vroeg, Nederland was er nog niet aan toe en viel naar mijn oordeel onterecht onmiddellijk massaal over hem heen. Eigenlijk had toen al de discussie moeten beginnen en had er misschien nog op tijd kunnen worden ingegrepen en problemen kunnen worden voorkomen door het nemen van passende maatregelen. Dat had de integratie zeker bespoedigd of met minder problemen laten verlopen. Het gevolg was dat zowel linkse als rechtse politici enigzins angstig waren om als politiek incorrect bestempeld te worden. Ze probeerden het zo lang mogelijk vanuit een cultureel sociaal oogpunt te bekijken, maar afdoende oplossingen om het probleem te tackelen werden niet aangedragen. Ook partijpolitiek gezien konden ze eigenlijk niet anders. De signalen uit de samenleving werden niet opgevangen of voldoende serieus genomen. Pim Fortuyn, de Leefbaren en Paul Scheffer zagen als weinigen wel dat de feiten zich steeds duidelijker begonnen af te tekenen, getuige het artikel "Het multiculturele drama in 2000" dat Scheffer publiceerde. De opvattingen van Wilders over de Islam dwongen links tot het innemen van een ideologisch en sociaal cultureel standpunt en rechts tot het benadrukken van de vrijheid van godsdienst door het CDA. De VVD heeft uiteindelijk voor een minder tolerante opstelling gekozen, maar wel minder extreem dan dat van de PVV. De liberalen wensen de Islam niet te bekritiseren zoals Wilders dat wel doet. De opstelling van vooral links heeft geleid tot een impasse en het heeft al met al veel te lang geduurd voordat het probleem op de politieke agenda kon worden gezet, maar toch nog veel eerder dan in de ons omringende landen. Pas nu wordt ook in Duitsland door Merkel toegegeven dat de integratie volledig is mislukt, welke opvatting inmiddels ook wordt gedeeld door David Cameron en Sarcozy. De 'multiculti' samenleving zal er zeker niet op korte termijn komen. Overigens ziet Bolkestein Wilders niet als een van de grote staatslieden of dat hij zal uitgroeien tot een groot historisch figuur, maar ziet hem meer als een 'kortstondige komeet'.

Wilders als komeet (bron: NU.nl)

Politiek historisch figuur of historisch figuur in de politiek. 

Bij de laatste opvatting van Bolkestein zou ik toch de nodige kanttekeningen willen plaatsen. Bolkestein bedoelt waarschijnlijk dat Wilders niet als politieke hervormer de geschiedenisboeken in zal gaan. Het is daarom volkomen logisch en begrijpelijk dat Bolkestein tot een dergelijke opvatting is gekomen wat zijn weerslag heeft gevonden in zijn uitlating. Echter, Wilders is geen doorsnee politicus! Hij zal dan misschien niet als politiek historisch figuur gememoreerd gaan worden maar wellicht wel als historisch figuur in de politiek. Onafhankelijk van het feit of we het eens of oneens met hem zijn. Hij heeft bijzondere kwaliteiten waar terdege rekening mee dient te worden gehouden. Hij is uitermate intelligent en gewiekst, maar heeft bovenal een enorm ontwikkeld en verfijnd gevoel voor politiek en een bepaalde vorm van onbedoelde humor, misschien omdat zijn opvattingen soms zo absurd zijn dat ze menig keer zelfs lachwekkend overkomen. Hij weet hoe hij politici moet bespelen, maar vooral hoe een groot deel van het volk voor zich te winnen, keer op keer. Als populist weet hij door zijn oneliners menigeen steeds weer te overdonderen en hiermee de discussie weer op gang te kunnen brengen, zonder hieraan zelf actief deel te hoeven nemen. Dat getuigt toch van een groot strategisch politiek gevoel en geraffineerdheid, wat maar weer eens geïllustreerd wordt door het feit dat hij het voor elkaar heeft weten te krijgen dat hij geen regeringsverantwoordelijkheid hoeft te dragen, maar tegelijkertijd wel links de wind uit de zeilen heeft weten te nemen door in te stemmen met het geniale gedoogsteunakkoord voor het minderheidskabinet. Zolang de PVV zich maar houdt aan het regeerakkoord, met uitzondering van het stokpaardje integratie, is links daarmee de pas afgesneden en kan de PVV toch een eigen koers blijven varen. Als de PVV het eens is met de coalitie stemmen ze met hen mee en zullen ze beweren dat ze een betrouwbare partner zijn, als ze tegen zijn zullen ze zich beroepen op het feit dat ze gedogen maar niet regeren. Zo zorgen ze ervoor dat hen niets valt te verwijten. Een knap staaltje voor een nieuwe 'partij'. Een les die daar uit zou moeten worden geleerd is dat Wilders zeker niet moet worden onderschat.  

Naema Tahir. 

Door zich niet te mengen in het debat levert dat voordeel op voor Wilders, zou hij zich wel in het debat mengen dan levert dat hem eveneens voordeel op. Hij is meestal iedereen net weer een slag voor. Als je hem zou willen bestrijden lijkt mij de beste insteek hem niet te onderschatten. Slechts weinigen zijn hiervoor in de wieg gelegd. Alleen degenen die de moed en het vermogen hebben om hem te 'ontmaskeren' zouden dat zeker niet na moeten laten. Als hij bestreden zou worden door politici die hem onderschatten zal dit ongetwijfeld wederom in een averechts effect resulteren en onbedoeld Wilders meer kiezers opleveren. In politiek zijn de potentiele Wilders aanhangers kennelijk niet geinteresseerd wat maar al te zeer blijkt uit het feit dat een derde van de aanhang denkt dat hij ministeriële verantwoordelijkheid draagt. Het verbaast me dat Bolkestein zich wel aan onderschatting van Wilders schuldig maakt. Moslima zonder sluier, schrijfster en juriste Naema Tahir zou volgens mij een grote bijdrage kunnen leveren aan het politieke debat over de integratie en de Islam. Zij overziet de potentiële gevaren van de islamisering, bekritiseert traditionele moslims, is in staat om dit zeer genuanceerd over te brengen en heeft bovendien de juiste toon (zie blogposts Buitenhof-Bolkestein-vs-Tahir en Naema-Tahir).

Melkert en Fortuyn

Humor is onontbeerlijk in de politieke arena. 

Gedoodverfde politici als Brinkman, Melkert en nu ook weer Cohen bleken ook niet opgewassen te zijn tegen het politieke spel. Melkert moest het afleggen tegen Fortuyn. Cohen zou als 'vader des vaderlands' de beoogde bruggenbouwersrol gaan vervullen, maar daar is wegens gebrek aan politiek gevoel weinig tot niets van terechtgekomen. Integendeel, het gevaar voor de PVDA is namelijk Cohen zelf (getuige zijn verkeerde inschatting tijdens de formatie) net als destijds Melkert dat was. Overigens ben ik stellig van mening dat het 'ontbreken' van gevoel voor humor in de politiek een handicap is dat een politicus vroeg of laat op kan breken. Voorbeelden hiervan zijn wederom Melkert en Cohen, maar zeker ook Agnes Kant. Bij Jan Marijnissen, Gerrit Zalm, Femke Halsema, Emile Roemer en Geert Wilders werkte een gevoel voor humor en relativerend vermogen overduidelijk in hun voordeel, waardoor ze meer respect afdwongen. 

Blijft het rechts of wordt het uiteindelijk toch nog links?
 
Een gebrek aan politiek gevoel en timing maken het bovendien zeer lastig om middels argumenten overtuigend stelling te kunnen nemen tegen rechts. In die situatie blijkt de tegenaanval namelijk lastiger te zijn dan de verdediging. Links heeft veel meer woorden nodig om uit te leggen waarom het standpunt van Wilders onredelijk zou zijn, terwijl voor Wilders slechts een enkele oneliner voldoende is om zijn standpunt duidelijk te maken. Ook Pechthold heeft het moedig en oprecht geprobeerd, maar ook dat is niet in voldoende mate gelukt. Dat maakt de weg vrij voor rechts en daardoor ook voor de PVV, die uit de wind gehouden wordt door het rechtse kabinet, aangevoerd door een verrassend open en 'handig' functionerende premier Mark Rutte. De laatste heeft het politieke spel duidelijk beter begrepen en blijkt in politiek opzicht meer fingerspitzengefuhl te hebben ontwikkeld dan Job Cohen. 
Alleen is de vraag, blijft het kabinet wel bestendig tot ver na de Provinciale Staten verkiezingen? De verkiezingsuitslag bij deze 'indirekte' verkiezingen is bepalend voor de politieke kleur van de Eerste Kamer. In Denemarken blijkt de gedoogsteunvariant te werken, mede omdat de Denen niet erg politiek betrokken zijn. Echter, in tegenstelling tot Denemarken, dat niet iets dergelijks als een equivalent van onze Senaat kent, zullen bij ons de ingediende wetsvoorstellen de Senaat moeten passeren om doorgaans zoveel mogelijk onafhankelijk te worden beoordeeld. Maar het is niet ondenkbaar dat er ook politieke afwegingen gemaakt gaan worden. In de situatie, waarin de coalitiepartners geen meerderheid zullen kunnen vormen om ingediende wetsvoorstellen geaccordeerd te krijgen, ontstaat er een mogelijk probleem voor de coalitie, met als gevolg destabiliteit van het kabinet. Een extra-parlementair of  zakenkabinet met een mix van oude routiniers en jong talent had dan achteraf gezien wellicht een betere optie geweest. Om het hoofd te bieden aan de huidige financieel-economische crisis misschien zo gek nog niet. Of zouden Wijffels, Winsemius en Rinnooy Kan, om er maar eens een paar te noemen, er ook geen antwoord op hebben gehad. Nieuwe verkiezingen zullen ook geen uitkomst bieden en Belgische toestanden nog minder. Een daadkrachtige regering is hard nodig om de Zorg, het Verkeer, het Milieu, de Integratie, de Veiligheid, de Huisvesting, de Economie, het Onderwijs en de Kennisinfrastruktuur weer op orde te kunnen krijgen. Het ontbreken van politieke hervormingen is uiteraard een gemiste kans, maar het is niet anders. Een land of een volk krijgt de regering die het verdient.